Weekend I: Is de liberale democratie te redden?
Introductie
Jarenlang dachten we onderweg te zijn naar een wereld met minder (politieke) conflicten en meer (individuele) vrijheden. Met de val van de Berlijnse muur (1989) bereikte dat optimisme een hoogtepunt, en werd door sommigen zelfs de definitieve overwinning van het liberaal-democratische denken en het einde van de geschiedenis uitgeroepen. Maar dat optimisme heeft inmiddels plaatsgemaakt voor bezorgdheid en somberder toekomstverwachtingen. We beleefden de opkomst van ‘populistische’ partijen en een heropleving van het nationalisme, we maakten de Brexit mee en de verkiezing van Trump tot president van de Verenigde Staten. En met de recente Russische inval in Oekraïne wordt de grootste oorlog op het Europese continent sinds de Tweede Wereldoorlog uitgevochten. Ook binnenlands lijkt de polarisatie ondertussen alleen maar verder te groeien.
Hoe moeten we die ontwikkelingen duiden? Is polarisatie eigenlijk wel altijd problematisch of kan het ook een teken zijn van een gezonde democratische dynamiek? Hoe kan de liberale democratie zich verweren tegen antidemocratische krachten van binnenuit en buitenaf? Of zitten in het liberalisme zélf (onoplosbare) tekortkomingen die nu schrijnend aan het licht komen, en hebben de autocraten gewoonweg betere troeven in handen? Moeten we ons schrap zetten voor meer politieke conflicten of valt het tij nog te keren?
Dit weekend is het eerste deel van een tweeluik. In dit eerste weekend ligt het accent op wijsgerige reflectie en verkennen we de politiek-filosofische achtergronden van de liberale democratie, evenals de actuele tendensen die haar bedreigen. In het tweede weekend ondernemen we een poging om onze filosofische inzichten te vertalen naar zinvol en concreet politiek-maatschappelijk engagement.
In onze filosofische zoektocht gaan we na waar we op dit moment staan. We maken kennis met de basisnoties van het liberaal-democratische denken, bevragen de vanzelfsprekendheid en verkennen de zwaktes ervan. Ook verkennen we het autocratische denken. We vragen ons daarbij af of de liberale democratie zoals we die kennen opgewassen is tegen de uitdagingen van de toekomst.
We eindigen met een reflectie waarin we aan elkaar duidelijk gaan maken wat ons standpunt is over de vraag die in dit weekend centraal staat: heeft de liberale democratie nog toekomst?
Wanneer
23 tot en met 25 juni 2023
Waar
Abdijhoeve Betlehem
Abdijlaan 1
7004 JL Doetinchem